Voor een duurzame en groene stad

Stichting Stadswijngaard Utrecht is een initiatief van Peter Groeneveld, die de wijngaard oprichtte in 2020. Peter is gediplomeerd wijnbouwer en een enthousiasmerende groene ondernemer. De Stadswijngaard is sinds kort te vinden in onze gids met duurzame organisaties in de stad, Duurzamer030.nl. In aanloop naar de Open Dag op 21 september gingen we in gesprek met Peter over de bijzondere percelen vol frisgroene wijnstokken op Utrechtse grond.

Denk als een plant

Peter studeerde Plantenteelt in Wageningen en leerde daar denken vanuit het perspectief van een plant. Later volgde hij de beroepsopleiding Wijnbouw en wijn maken bij het Syntra in het Belgische Hasselt. Hij ziet overal mogelijkheden om druiven te telen en met zijn groene vingers maakt hij nu op duurzame en volledig biologische wijze unieke Utrechtse wijn. In de stad is grond schaars en duur, dus wordt de wijn gemaakt van de oogst van meerdere veldjes samen. Peter heeft hulp van een enthousiast bestuur en een vaste community van betrokken vrijwilligers bij het beheren van de drie wijngaarden in onze stad.

Terroir

Het begon allemaal met een stukje grond op de Koningshof, een stadslandbouw-initiatief aan de oostelijke rand van Utrecht. Daar gingen de allereerste wijnstokken de Utrechtse aarde in. Niet veel later volgde de aanplant op de Clos, een bijzondere plek aan de Asch van Wijckskade in hartje binnenstad. De wijngaardenier vertelt: “Op deze plek, ter grootte van een voetbalveld, waren plannen om een parkeergarage te bouwen. De omwonenden hebben dit plan meer dan dertig jaar lang tegen kunnen houden. Sinds de braakliggende grond door de stichting Stadswijngaard Utrecht gebruikt mag worden, hebben de brandnetels plaats gemaakt voor 200 wijnstokken. Een prachtperceel met uitzicht op de Domtoren.” In 2022 zagen de eerste flesjes 100% biologische witte wijn van Utrechtse bodem het licht.

In mei 2023 volgden de eerste stokken in de Druivengaard in Leidsche Rijn, enthousiast geplant door burgemeester Sharon Dijksma. In totaal staan er nu 600 wijnstokken aan de rand van het Máximapark en zondag 21 september is het open voor bezoek door publiek. Dit jaar groeien er de eerste trossen, vertelt de wijnboer tevreden, al zijn die nog niet voor de wijnopbrengst. “De stokken zijn nog te jong en worden terug gedund zodat ze niet te zwaar belast worden. Er is een altijd aanlooptijd,” legt Peter uit. “Bij een nieuwe wijngaard ben je zo’n drie á vier jaar verder voordat je van de nieuwe aanplant kunt oogsten. Eerst dient het hout een dikke stam te vormen met de zogenaamde ‘draagarmen’ tot een stevig framewerk. Oogst je te vroeg, blijft de stam dunner en kun je minder lang oogsten van dezelfde plant. Met een beetje geduld zullen deze stokken 30 jaar lang wijndruiven opbrengen.” De wijn die afkomstig is van de Druivengaard gaat een blend worden van verschillende variëteiten.

Biologische samenwerking

Wie een bezoekje brengt aan de wijngaard, zal er ook appelbomen zien staan. Wijnboer Peter legt uit dat het hier gaat om agroforestry: “Deze appelbomen en de druivenplanten vinden elkaar onder de grond en maken samen deel uit van het ondergrondse bodemvoedselweb. We hebben de appelbomen nodig om de druiven gezond te laten groeien. Daarnaast is de bodem bedekt door een dikke laag houtsnippers. Die beschermen de bodem rondom de planten, helpen vocht vast te houden, onkruidgroei remmen en ze verbeteren de bodemstructuur. De insecten in en op de houtsnippers en appelbomen zorgen op hun beurt weer voor glanzende, gezonde druiven, omdat ze alle delen in de trossen, die schimmelen of rotten, netjes opruimen.” Zo is het mogelijk geheel gifvrij te werken. Volgend jaar hoopt de stichting Stadswijngaard van de appeloogst ook cider te kunnen maken. Ook zijn in deze gaard druiven aangeplant om sap van te maken voor wie wél wil proeven, maar liever geen alcohol consumeert.

Van tros naar glas

De druivenoogst wordt naar wijnmaker Dassemus in Chaam gebracht voor verwerking. “Niet om de hoek, maar omdat wij biologisch gecertificeerd zijn, moeten onze druiven uiteraard ook door een biologische wijnboer verwerkt worden. En die zijn er niet zoveel in Nederland,” licht Peter toe. “De wijnproductie is op dit moment nog te laag voor de verkoop aan de Utrechtse wijnliefhebbers, maar over een jaar of twee is ook de grootste wijngaard in volle productie en verdrievoudigt onze oogst. Dan is het de moeite om zelf de wijn te gaan produceren. De wijn, afkomstig van dit perceel, zal een blend worden van verschillende variëteiten. We spreken van groei van 300 flessen naar zo’n 1000 stuks en dan wordt het rendabel. Natuurlijk droomt Peter van een Utrechtse wijnkelder voor de stichting, om het proces van wijnproductie en het bottelen in de toekomst in eigen hand te nemen. “Ook zijn wij continu bezig met het zoeken naar nieuwe percelen in de stad met een minimale omvang van 400 m². Daar kunnen wij 200 wijnstokken opzetten,” vertelt Peter.

Adopteer een wijnrank!

Wil je deel uit maken van dit groene, groeiende initiatief en een nieuwe wijngaard en een Utrechtse wijnmakerij mogelijk maken? Adopteer dan een wijnstok! Het is de leukste manier om meer te leren over wijnbouw en het wijnproductieproces. Zo help je gelijk mee Utrecht groener te maken én stimuleer je duurzame en lokale voedselproductie. En als deelnemer krijg je een uitnodiging voor de eigen oogst, ontvang je jaarlijks een fles wijn gemaakt van de oogst van de Utrechtse wijngaarden en heb je voorrang bij de wijnverkoop.

Scouts gezocht

De Druivengaard bij het Maximapark ligt prachtig op een glooiende heuvel met uitzicht, midden tussen de voetbalvelden. “Dat komt,” vertelt Peter, “doordat er onder de grond een betonnen bunker zit met een opslag voor grasmaaiers van de gemeente. De mannen van het groenonderhoud, die in heel Utrecht gras maaien, komen wel eens naar ons toe als ze een stuk grond hebben gespot, dat een paar mooie nieuwe wijnstokken zouden kunnen herbergen. Ze zijn onze scouts geworden!” Ken je zelf iemand die nog een stuk grond ‘over’ heeft (400 m²), dat de Stadswijngaard kan gebruiken of pachten? Dan hoort Stadswijngaard Utrecht dat graag!

Even in Frankrijk op de Open Dag

Zin in een bezoek aan een stukje Frankrijk in het klein? Wil je dicht bij huis leren wat wijnbouw is en hoe wijn gemaakt wordt? Nieuwsgierig welke variëteiten het goed doen op Hollandse bodem? Je kunt het jongste perceel van Stadswijngaard Utrecht, de Druivengaard in Leidsche Rijn, bezoeken op de landelijke Open Dag Druivengaard op 21 september 2025 van 10.00 tot 17.00 uur. Een leuk uitstapje, dat je ook kunt combineren met het oogstfeest op Steede Hoge Woerd, vlak bij deze mooie wijngaard.

Voor groepen kun je ook op andere momenten in het jaar een bezoek met rondleiding aanvragen. Je krijgt dan informatie over de druivenaanbouw en het wijn maken. Natuurlijk mag je dan ook een glaasje proeven.

Meer info

Tekst: Sjoukje
Foto’s: Stadswijngaard Utrecht

FacebookTwitterShare