Duiven worden vaak gezien als ‘straatmeubilair’ of overlastgevende stadsdieren. Toch groeit het aantal mensen dat zich om hen bekommert. In dit artikel kijken we naar de herkomst van Utrechtse stadsduiven, oplossingen voor overlast en gaan we in gesprek met Nienke, die in Utrecht duiven helpt die met hun voetjes vast zijn komen te zitten in draad.
‘Vliegende ratten’ van de stad
Duiven, die ons door de eeuwen heen hebben geholpen met onze post, onze navigatie en zelfs als voedselbron, worden tegenwoordig vaak als hinderlijk beschouwd. Voornamelijk in stedelijke gebieden kan de aanwezigheid van (veel) duiven overlast geven. Zo komen ze aan minder charmante bijnamen zoals ‘vliegende ratten’.
Zo heeft de NS in 2021 tientallen stadsduiven die op Utrecht Centraal leefden gedood, omdat ze volgens het spoorbedrijf een risico zouden vormen voor de hygiëne, gezondheid en veiligheid op het station. Dat heeft de discussie doen oplaaien: hoe kunnen we op een diervriendelijke, harmonieuze manier met stadsduiven samenleven?
Waar komen al die stadsduiven vandaan?
Stadsduiven maken een onlosmakelijk deel uit van de stad. Denk aan de Amsterdamse duiven op de Dam. Maar ook in Utrecht zijn er plekken waar we veel duiven bij elkaar zien. Zoals onder het bollendak (Stationsplein) en op het Vredenburg. De stadsduiven zoals wij die nu kennen zijn geen wilde vogels, maar zwerfdieren die afstammen van de gedomesticeerde rotsduif die tot in de twintigste eeuw volop werden gehouden.
Duiven zijn eeuwenlang ingezet als voedselbron en boodschapper en hebben veel betekend voor de mens, waarbij ze cruciaal waren voor de langeafstandscommunicatie. Door recente ontwikkelingen zoals kippenvlees, kunstmest, telefoon en internet is de gedomesticeerde rotsduif niet langer meer gewenst. We lijken een beetje te zijn vergeten dat wij de hoofdrol hebben gespeeld in hun verspreiding en aanwezigheid vandaag de dag.
Hoe overleven duiven in Utrecht? In dit videofragment van BNNVARA vertelt gedragsbioloog Vivian Goerlich van de Universiteit Utrecht over de herkomst en het leven van deze vogels in de stad.
Groeiende zorg
Duiven zijn niet viezer dan andere vogels, en verspreiden ook niet meer ziekten dan andere dieren. (Wist je dat duiven immuun zijn voor de vogelziekte?) Maar we hebben er in de stad érg veel, en op minder gewenste plekken.
Tegelijkertijd lijden duiven ook onder ons gedrag: ze raken met hun voetjes verstrikt in draad en ander menselijk afval dat op straat ligt, waardoor ze gewond raken. Dat gebeurt zo vaak dat de aandoening een eigen naam heeft gekregen: stringfoot. In het Nederlands wordt het stringvoet of draadvoet genoemd.
Steeds meer organisaties en individuen zetten zich in voor stadsduiven, zoals Pigeon Rescue in Amsterdam. In Utrecht is er politieke steun vanuit de de Partij voor de Dieren, die pleit voor bescherming. Ook zijn er in Utrecht mensen actief die duiven helpen. We gingen in gesprek met Nienke, die in Utrecht duiven met stringvoet helpt:
De toekomst van onze Utrechtse stadsduiven
Wat kunnen we in Utrecht doen om een evenwicht te vinden tussen het beheersen van de duivenpopulatie en het beschermen van de dieren? In onder andere Gouda, Assen en Almere heeft men duiventillen geplaatst. Het idee is dat de stadsduiven hier meer en verser voedsel en water kunnen vinden en dus naar de tillen komen om te eten, slapen en broeden. Daar kunnen hun eieren verwisseld worden met kunsteieren, om zo de populatie terug te dringen. Deze diervriendelijke en effectieve oplossing zouden we in Utrecht ook bewust (meer) kunnen toepassen. De faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht doet momenteel uitgebreid onderzoek naar diervriendelijke beheersmethodes voor duivenpopulaties.
In de Goudse duiventil worden de eieren van broedende duiven omgewisseld, zodat er geen jongen komen. Daarnaast wordt de duivenpoep in de til opgeruimd. Duiven die in de til poepen, doen dat immers niet op de vele monumenten in de stad. Het liefst zien de vrijwilligers een tweede til, zegt de Alphense Wil Zandvliet: “We doen goed werk. In vijf jaar tijd hebben we 700 eieren omgewisseld. Dat zijn dus 700 duiven en daar weer het nageslacht van, die niet zijn geboren.” Bron: AD
Wat kun je zelf doen?
Word je bewust van de duiven waar we in de stad mee samenleven. Kijk maar eens om je heen als je door de stad loopt. Je zult ook regelmatig zien dat ze teentjes missen door stringvoet. En dan uiteraard: geen afval laten slingeren!
Heb je een gewonde duif gevonden? De Dierenambulance Utrecht geeft je informatie over hoe te handelen.
Verder lezen & kijken
- Een kort filmpje over de herkomst van stadsduiven (PvdD Amsterdam, Instagram)
- Waarom het lastig is om anticonceptie toe te passen bij duiven (Engelstalig)
- Van vredessymbool tot plaagdier (de Groene Amsterdammer)
Tekst: Zina, Rafaah, Mirjam
Video: Zina
Foto’s: Mirjam
Nieuw op Duurzamer030!