Voor een duurzame en groene stad

Introductie

Het hitte-eilandeffect of urban heat island effect (UHI) is het fenomeen dat de temperatuur in een stedelijk gebied gemiddeld hoger is dan in het omliggende landelijk gebied. Onderstaande kaart geeft het stedelijk hitte-eiland effect (UHI) weer in °C in Utrecht. De kleuren laten zien wat het gemiddelde luchttemperatuur verschil is tussen de stedelijke en omliggende landelijke gebieden. De cijfers op de kaart zijn gemiddelden voor het zomerseizoen (juni, juli, augustus).

Bron: https://www.atlasleefomgeving.nl/stedelijk-hitte-eiland-effect-uhi

Het effect is ‘s nachts het sterkst. Het verschil in temperatuur wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Gebouwen en materialen zoals beton en asfalt absorberen meer zonlicht – en daarmee ook warmte – in vergelijking met gebieden met meer groen en natuur. Daarnaast wordt de warmte beter vastgehouden door deze materialen. Verder is er minder warmteverlies door wind, wat in de stad eveneens door hoge gebouwen wordt tegengehouden. Daarbij komt er ook warmte vrij door andere activiteiten die veel plaatsvinden in de stad, zoals verwarming, verkeer, fabrieken etc. Tenslotte vindt er in steden 10 tot 20% minder verdamping plaats omdat een stad grotendeels uit verharde oppervlakten bestaat, terwijl verdamping normaal ook een verkoelend effect heeft. Groene en blauwe plekken in de stad kunnen zorgen voor verkoeling.

Gezondheidsgevolgen hitte-effect

Hitte kan leiden tot gezondheidsklachten, ook wel hittestress genoemd. Veel mensen hebben last van milde klachten zoals concentratieproblemen, hoofdpijn en vermoeidheid. Hoge luchttemperaturen tijdens langdurige hitte leiden ook tot warme nachten, waardoor veel mensen slecht slapen. Hitte-stress kan met name ernstige gevolgen hebben voor ouderen en mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking. Ook is hitte extra belastend bij sommige aandoeningen, zoals hart-, long- en nierproblemen. Kwetsbare mensen kunnen zelfs aan hittestress overlijden.

Zien wij het hitte-effect terug in onze metingen?

De onderstaande grafiek laat het temperatuurverloop zien van de Meet Je Stad-kastjes in Utrecht, vergeleken met de Bilt en Voorschoten gedurende de afgelopen zomer.

Hier zie je duidelijk dat de temperaturen die gemeten worden door de Meet Je Stad-kastjes in de stad dagelijks een hogere piek bereiken en gemiddeld hoger blijven dan in de Bilt en Voorschoten. Dit past bij wat je zou verwachten van het hitte-eilandeffect, omdat de kastjes van Meet Je Stad in een meer stedelijk gebied hangen.

In deze grafiek zie je het gemiddelde temperatuurverloop op een dag in de afgelopen zomer, uitgezet tegen de temperatuur gemeten in De Bilt. Hier zie je dat de temperaturen van Meet Je Stad overdag een stuk hoger liggen, en dat dit effect ’s nachts nog een tijd aanhoudt. Ook zien we een kleine dip in de temperatuur, waar we op dit moment geen goede verklaring voor hebben. Mogelijk houdt dit verband met de kwaliteit van de sensoren en meetomstandigheden van de KNMI-metingen in vergelijking met de Meet Je Stad data. Verder zie je dat de temperatuur in Voorschoten overdag juist lager is dan in de Bilt. Mogelijk komt dit doordat Voorschoten verder van de stad ligt, of doordat het dichter bij de zee ligt.

Bronnen