Pakjesavond staat nog voor de deur, maar steeds meer Utrechters halen tegenwoordig vóór Sinterklaas hun kerstboom al in huis. De keuze voor een boom in de kamer blijft onverminderd populair, maar de afweging over wat voor boom verandert wel. Tussen alle gezellige lichtjes en de verlanglijstjes duikt steeds vaker de vraag op: hoe kies ik voor een boom die ook klimaatbewust is? Daarom brengt Milieucentrum Utrecht zoals ieder jaar weer een overzicht van de opties voor een duurzame kerstboom. Zodat dit jaar de boom nóg groener mag zijn.
De kerstboomverkoop in Nederland is al jaren redelijk stabiel. Volgens de Vereniging Nederlandse Kerstbomenkwekers (VNK) kopen Nederlanders elk jaar tussen de 2,5 en 3 miljoen bomen. Hoeveel daarvan er duurzaam zijn, kan voorzitter Gerard Krol van de VNK niet zeggen. De VNK houdt er geen gegevens van bij.
Keurmerk kerstboom
Er bestaan bomen met een speciaal milieukeurmerk, zo schrijft Milieu Centraal op haar website. Ze hebben het Europese keurmerk voor ‘biologisch’ (het groene blaadje) of Planet Proof (voorheen Milieukeur). Bomen met een keurmerk zijn echter beperkt verkrijgbaar via enkele tuincentra en een kweker, aldus Milieu Centraal.
Wat in ieder geval belangrijk is, is om een boom uit Nederland te kopen. Veel kerstbomen, waaronder de bij veel Nederlanders geliefde Nordmannsparren, worden gekweekt in Duitsland en Denemarken. Het vervoer naar Nederland alleen al veroorzaakt veel (onnodige) CO2-uitstoot.
Of een echte boom minder schadelijk is voor het milieu dan een kunstkerstboom, of juist omgekeerd, is moeilijk vast te stellen, zegt ook milieuorganisatie Milieu Centraal. De milieugevolgen voor de twee typen bomen laten zich moeilijk vergelijken. Wat belangrijker is, is zorgen dat een boom zo lang mogelijk meegaat.
Een echte boom
Wie een zo duurzaam mogelijk gekweekte boom wil, kan bijvoorbeeld terecht bij duurzame-kerstbomen.nl. Kies je daar voor de Servische spar, dan wordt hij teruggeplant. Alle bomen op de website worden milieuvriendelijk gekweekt, dus met zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Via de website kan je een boom bestellen die je vervolgens kunt ophalen bij een afhaalpunt in de buurt.
Utrecht-stad kent de volgende afhaalpunten voor deze duurzame bomen:
Met de aanschaf van een boom via zo’n uitgiftepunt steun je ook dat punt zelf, zoals de groene initiatieven van het Hof van Cartesius of culturele buurtactiviteiten en de vegetarische keuken van Kanaal30.
Na de feestdagen kun je de bomen van duurzame-kerstbomen.nl weer inleveren bij dezelfde afhaalpunten. De Servische sparren worden daarna teruggeplant in de natuur, in plaats van dat ze worden verbrand of bij het afval belanden. Het bij het afhalen betaalde statiegeld voor de boom krijg je bij inlevering weer terug.
Het terugplanten gebeurt op landgoederen in Nederland, waar de bomen weer bijdragen aan de ontwikkeling van het plaatselijke ecosysteem. Oprichter Robert Kroeze licht toe dat, afhankelijk van de neerslag in het voorjaar, ruim 80% van de teruggeplante bomen het goed kan overleven.
Ook bij BeterBoompje kun je dit jaar weer terecht voor een duurzame, ecologisch verantwoorde kerstboom. BeterBoompje plant de bomen na kerstmis opnieuw, waardoor ze niet worden weggegooid. Afhalen kan dit jaar in Utrecht bij Steck en Willem de Zwijger.
Adopteer een boom
Miljoenen kerstbomen verdwijnen elk jaar in de verbrandingsoven. Niet nodig, vindt AdopteerEenKerstboom. Je kunt een kerstboom huren die in januari weer wordt terug geplant. Zo gaat een kerstboom meerdere jaren mee. De bomen zijn bovendien allemaal zo veel mogelijk biologisch gekweekt.
Elke boom heeft een uniek nummer. Door jouw boom met dit nummer te registreren, kun je volgend jaar je eigen boom opnieuw adopteren. Zo krijgt je kerstboom een eigen ‘thuis’. Wil je ook een adoptieboom? Reserveer via de website een timeslot en haal je boom op bij één van de uitgiftepunten. De dichtstbijzijnde locaties zijn dit jaar biologische tuinderij ‘n Groene Kans in Groenekan en Kwekerij Randijk Bamboe in Leusden.
Dicht bij huis
Wat voor boom je ook kiest, echt of kunst, ga in elk geval voor een boom van Nederlandse bodem. Voor alle typen – kunst of echt – geldt: haal de boom dicht bij huis of neem de (bak)fiets, anders gaat de milieubesparing verloren door het autoritje.
Met name het autoritje om de boom op te halen (en eventueel weer terug te brengen) is het meest vervuilend, berekende Milieu Centraal. Als je meer dan 10 kilometer (enkele reis, zo’n 25 kilometer heen en weer) rijdt om je echte kerstboom op te halen, dan heeft die rit al meer impact op het klimaat dan de kweek, het transport en het wegdoen van de kerstboom zelf. Dit geldt ook voor kunstkerstbomen.
Wat ook geldt: hoe langer je met de boom doet, hoe beter dit voor het milieu is. Herplant een echte boom na de feestdagen en gebruik een kunstkerstboom zeker 10-15 jaar.
Alternatieve boom
Er komen ook steeds meer alternatieven voor de traditionele kerstboom op de markt. Zo vind je een leuke optie dichtbij huis van de Utrechtse Buurjongens. Deze houten kerstboom wordt met de sociale werkplaats gemaakt. Je kunt de houten kerstboom eenvoudig in- en uit elkaar halen, plat bewaren en het volgende jaar weer opzetten. Je kan de boom eventueel zelf versieren met takken of lampjes.
Of kies voor de duurzame kerstbomen op stof van Tiny-Trees. Deze hyperrealistische, in Nederland geproduceerde kerstboom-afbeeldingen, hang je aan de muur en zijn versierd met echte kerstlichtjes. Na de kerst rol je hem zo op en bewaar je hem tot het volgende jaar.
Duurzame versiering
Ook voor de aankleding van de boom geldt: maak bewuste keuzes. Voor de verlichting geldt: gebruik led-lampjes in de boom. Deze zijn het goedkoopst in energieverbruik en hebben de minste milieubelasting. Gebruik daarbij geen vervuilende versiering zoals engelenhaar en spuit je boom niet vol met kunstsneeuw.
Het liefst kies je voor tweedehands kerstversiering. Dit jaar is de eerste Utrechtse Kerst-kringloop-shop geopend op Achter de Dom 22. Tot en met 23 december kun je hier terecht voor allerhande tweedehands kerstversiering. Je vindt hier ook een gezellig koffiecafé en kerstgerelateerde workshops. Bovendien kun je jouw oude kerstversiering een tweede leven geven, door deze in te leveren in de winkel of bij één van de inleverpunten.
Maak je eigen boom
Voor de knutselaars onder ons: maak je eigen boom, van je favoriete materiaal. Bijvoorbeeld van resthout. Zo’n boom gaat jaren mee en je kunt hem naar eigen smaak verven en versieren. Maar je kan ook een boom op de muur maken met washi-tape (decoratief plakband). Of teken met krijtstift of ander materiaal een boom op het raam. Meer tips kan je vinden bij Milieudefensie.
Boom in een pot
Oké. We hebben wat dingen voor je uitgezocht. Aan jou de keuze voor welk soort boom je gaat. Wees er in elk geval snel bij. De laatste jaren kozen steeds meer mensen milieuvriendelijk en waren duurzame bomen snel uitverkocht.
Mocht je toch achter het net vissen, dan kun je natuurlijk ook voor een wat minder duurzame boom kiezen. In de stad kun je bij een aantal adressen naast gekapte kerstbomen ook bomen in een pot kopen.
Je kunt bijvoorbeeld terecht bij het Stadsklooster in Lombok waar Jopie’s Bloemenhuis de oudste kerstbomenmarkt van Utrecht verzorgt. Volgens de website is de kerstboom die in een pot wordt verkocht, in Nederland gekweekt.
Een boom met een goede grote kluit en pot kun je na de kerst terugplanten in je tuin. Zorg er dan wel voor dat je je kerstboom regelmatig water hebt gegeven (om de paar dagen) en deze niet te dicht bij de radiator hebt gezet. Het zelf terugplanten is een uitdaging en helaas overleeft een deel van de bomen het niet, maar Beter Boompje geeft goed advies voor een optimale slaagkans!
Op een rijtje
We zetten de belangrijkste tips graag nog voor je op een rijtje. Het uitgebreide onderzoek naar de milieuvriendelijkste keuzes van Milieu Centraal geeft het beste overzicht:
En de meest duurzame boom-optie? Dat is natuurlijk helemáál geen boom. Maar dat is ook weer zo saai, niet? Hoe dan ook: weeg de opties tegen elkaar af voordat je een kerstboom aanschaft en maak een bewuste keuze.
Na de feestdagen?
En dan is de kerst alweer voorbij. Hopelijk heb je voor een duurzame kerstboom gekozen. Maar als je voor een gekapte kerstboom bent gegaan, zet je kerstboom dan aan de straat op de speciale ophaaldagen van de Gemeente Utrecht. Of breng je kerstboom naar één van de inzamelpunten in de stad. Al deze bomen worden vervolgens weer verwerkt tot compost en dit proces veroorzaakt nauwelijks milieuvervuiling. De kerstboom inzameldagen zijn ieder jaar te vinden op www.mijnafvalwijzer.nl.
Tot slot: het hele team van Milieucentrum Utrecht wenst je een fijne kerst!
De stad: paradijs van de rat