Fijnstof is een mengsel van vaste deeltjes die kleiner zijn dan 10 micrometer (1 micrometer = 0,001 millimeter). Deze deeltjes zijn van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling. Fijnstof kan lang in de lucht blijven zweven.
Fijnstof is een vorm van luchtvervuiling, die ernstige gezondheidsklachten kan veroorzaken. Uit onderzoeken blijkt dat fijnstof bij inademing schadelijk is voor de gezondheid. Zo leidt het bij mensen met luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten tot verergering van hun symptomen. Bij kinderen benadeelt het de ontwikkeling van de longen. In Nederland verliest een inwoner gemiddeld ongeveer één gezond levensjaar door de lange termijn gezondheidseffecten van fijnstof.
Soorten fijnstof en herkomst
Primair fijnstof is het resultaat van verbranding, wrijving of verdamping. Voorbeelden zijn de verbranding van fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas, steenkool) en hout, de uitstoot van diesel- en vliegtuigmotoren, het fijnmalen van materialen in de industrie (in mengvoeder-, metaal- of chemiebedrijven), de slijtage van autobanden en slijtage van het wegdek. Fijnstof kan, behalve door menselijke activiteit, ook natuurlijk ontstaan: bijvoorbeeld door winderosie (die deeltjes van gebouwen of van de bodem afschuurt) of door verdamping van zeewaterdruppels (zeezout).
Door allerlei chemische en fysische processen in de lucht kunnen er ook nog andere fijnstofdeeltjes worden gevormd, het zogenaamde secundaire fijnstof.
Indeling
De indeling van fijnstofdeeltjes gaat naar afnemende grootte:
- PM10: een afmeting kleiner dan 10 micrometer. PM staat voor Particulate Matter ( deeltjes).
- PM2,5: een afmeting kleiner dan 2,5 micrometer.
Fijnstof en Meet je Stad Utrecht
Op dit moment is er in zes van de meetkastjes van Meet Je Stad Utrecht een fijnstofsensor ingebouwd die met een frequentie van elk kwartier de fijnstofconcentratie meet. We delen hieronder de eerste, voorlopige resultaten van deze metingen.
We zien in deze grafiek de daggemiddeldes van de zes Meet je Stad-kastjes die fijnstofdata verzamelen. Wat opvalt is dat de zes kastjes het precies eens zijn over wanneer er op een dag veel fijnstof was, en wanneer weinig. Dat is een goed teken.
Wat ook opvalt is dat de kastjes 791 en 871 hetzelfde patroon volgen als de andere sensoren, maar wel consequent lagere waarden doorgeven. Het is interessant om te onderzoeken hoe dat komt. Hangen die kastjes bijvoorbeeld in een beschutte achtertuin, terwijl de andere kastjes aan de straatkant hangen? Of hangen de hoge vier meetkasten dicht bij een grote weg, en de twee lage in een rustige woonwijk?
Factoren voor de hoeveelheid fijnstof
De hoeveelheid fijnstof in de lucht is een samenspel tussen weersomstandigheden zoals temperatuur, luchtvochtigheid en windsterkte aan de een kant, en menselijk gedrag zoals verkeer en houtstook aan de andere kant. Er zijn dus veel factoren in het spel. Met maar zes kastjes is het moeilijk om te bepalen welke factoren verantwoordelijk zijn voor de patronen die we zien.
Je kunt nog steeds een keer langskomen om een fijnstof-sensor aan je kastje te solderen. Hopelijk kunnen we samen meer data gaan verzamelen, waardoor we jullie in de volgende seizoensrapportage interessantere inzichten wat betreft fijnstof kunnen tonen!