Nieuws over de plannen voor de verbreding van de A27. In juni 2024 ging er een persbericht uit dat de Raad van State zich in november dit jaar gaat buigen over het zogenaamde Tracébesluit Ring Utrecht. Wat betekent dit voor de plannen voor de snelwegverbreding, de invloed op landgoed Amelisweerd, en de bezwaren van de verschillende milieuorganisaties?
De meeste Utrechters kennen het hoofdpijndossier rondom de verbreding van de A27 wel. Rijkswaterstaat wil de snelweg al jarenlang verbreden, onder meer om de doorstroming van het verkeer te verbeteren. Milieuorganisaties wijzen echter ook al jaren op de schadelijke invloeden van zo’n verbreding voor milieu en gezondheid. De discussie rondom dit gebied loopt al sinds de jaren ’70 (zie ook dit artikel), en is nog niet bepaald afgerond. We stoppen de thermometer er weer even in.
Waarom noemt het persbericht een tracébesluit uit 2020, en uit 2022? Welke wordt er nu behandeld?
In het persbericht lezen we: “Het gaat om het door minister van Nieuwenhuizen in november 2020 genomen besluit, dat in 2022 met een nieuw TB is aangevuld.”
Kortgezegd: in 2020 was er eigenlijk al een besluit genomen over de snelwegverbreding, maar daar moest men op terugkomen vanwege de nieuw ingevoerde stikstofnormen. Er zijn toen nieuwe calculaties en maatregelen toegevoegd aan het besluit, en dit resulteerde in het Tracébesluit 2022 (de officiële naam: Tracébesluit A27/A12 Ring Utrecht 2022). Dit laatste besluit is dus het meest actuele, en deze wordt behandeld in november.
Waarom moet de Raad van State er ook nog naar kijken? Het is toch een ‘besluit’, dus al vastgesteld door de Minister van Infrastructuur en Waterstaat?
Klopt. Maar er is – nog steeds – veel weerstand tegen het Tracébesluit 2022. De Kerngroep Ring Utrecht (KRU) heeft daarom in 2022 namens de tegenstanders bezwaar aangetekend bij de Raad van State. Zodoende kan zelfs zo’n ‘besluit’ toch opnieuw worden besproken.
Welke rol speelt de Kerngroep Ring Utrecht (KRU)?
De KRU is een samenwerkingsverband van bewonersgroepen en natuur- en milieuorganisaties in de stad Utrecht, waartoe ook het Milieucentrum Utrecht en de Vrienden van Amelisweerd behoren. Zij bestrijden onder meer (uit het persbericht) “nut en noodzaak van de voorgestelde verbreding naar 2×7 rijstroken, de aantasting van het landgoed Amelisweerd en de geluidhinder en luchtverontreiniging die het gevolg is van de verbreding.”
De KRU en haar partners hebben in de loop der jaren successen geboekt. Zo is in het regeerakkoord van Rutte IV afgesproken dat de regio Utrecht zelf een alternatief voor het Tracébesluit mocht uitwerken. Met de belofte: als dit alternatieve plan gelijkwaardig is, dan kiest het Rijk voor het alternatief (zie ook de site van de Vrienden van Amelisweerd).
De Provincie Utrecht en de Gemeente Utrecht hebben namens de regio zo’n alternatief plan voor de regio laten uitwerken door twee ingenieursbureaus. Dit alternatief biedt volgens de modelberekeningen een gelijkwaardige en verkeersveilige oplossing voor de bereikbaarheid. Het beperkt de kosten en de bouwrisico’s in vergelijking met het Tracébesluit. Het draagt positief bij aan de leefbaarheid in de regio, en heeft een lagere stikstof- en CO2-uitstoot. Maar, belangrijk: in het alternatieve plan hoeft de A27 niet verbreed te worden om deze doelen te behalen.

Als het Rijk zich aan het regeerakkoord houdt, zou dit alternatieve plan volgens de KRU dus verkozen moeten worden boven het verouderde Tracébesluit 2022. Zes gemeenten hebben inmiddels hun steun betuigd aan het alternatieve plan: De Bilt, Bunnik, Nieuwegein, Zeist, Stichtse Vecht en Houten.
Waarom behandelt de Raad van State in november ook de juridische houdbaarheid van de aankoop van acht agrarische bedrijven in Gelderland en Utrecht door het Rijk? Hoe hangt dit samen met het Tracébesluit 2022?
De wens van het Rijk om de A27 te verbreden en de uitspraak van de Raad van State over stikstof (2019) gingen niet goed samen. Als men door zou gaan met de verbreding, zou er meer autoverkeer komen en zou de ecologische kwaliteit van de zogenaamde ‘Natura 2000-gebieden’ verslechteren. Deze gebieden zijn aangewezen om de Europese biodiversiteit te beschermen, en de natuurgebieden rondom de A27 vallen daaronder. De snelwegverbreding en de daarmee gepaarde vergrote stikstofuitstoot zouden dan in strijd zijn met de Europese Habitatrichtlijn.
Om problemen op dit vlak te voorkomen heeft het Rijk daarom acht agrarische bedrijven in Gelderland en Utrecht opgekocht. De vrijkomende stikstofruimte zou worden benut voor de verbreding van de Ring Utrecht. Het is maar de vraag of dit de juiste handelswijze was. De Raad van State gaat nu, als ‘hoogste algemene bestuursrechter van het land’, beoordelen of deze actie juridisch houdbaar is en of het Rijk nu wel voldoet aan de Habitatrichtlijn.
Ondertussen loopt er, naast het proces bij de Raad van State, een rechtszaak bij de Rechtbank Arnhem die samenhangt met dit thema. De KRU heeft samen met de organisaties Mobilisation for the Environment en de Vereniging Leefmilieu bezwaar aangetekend tegen tegen de intrekking van de natuurvergunning voor een aantal Gelderse boerderijen. Het is nog niet bekend wanneer dit bezwaar wordt behandeld.

We zijn benieuwd hoe de Raad van State oordeelt over het Tracébesluit 2022 en het alternatieve plan, of ze vindt dat de aankoop van de agrarische bedrijven voor het Rijk juridisch houdbaar was en of het Rijk volgens hen voldoet aan de Europese Habitatrichtlijn. Daarnaast wachten we op de uitspraak van de Rechtbank in Arnhem over de intrekking van de milieuvergunningen in Gelderland.
Pas na 21 november zullen we het weten. Dat het om een complex thema gaat, blijkt wel uit het feit dat de Raad maar liefst drie dagen uittrekt voor de beoordeling. Wordt vervolgd.
Foto bovenaan: RTV Utrecht