Het is groot, grijs en het wil groener worden: Lage Weide, Utrechts grootste industrieterrein. Het terrein staat van oudsher bekend om zijn klassieke industrie. Sinds een paar jaar is ‘verduurzamen’ er een veelbesproken onderwerp. We doken in de geschiedenis en spraken over de toekomst met Roeland Tameling, parkmanager.
Een stukje geschiedenis
Bedrijventerrein Lage Weide ligt in Utrecht-West tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de A2. Tot 1954 was het onderdeel van de voormalige gemeente Zuilen en zaten er vooral bedrijven in de zwaarmetaal, zoals Werkspoor en Demka. Het terrein groeide, mede vanwege de bereikbaarheid via spoor, water en wegen. Naast de klassieke industrie vestigden zich er bouwbedrijven, zakelijke dienstverlening en distributiebedrijven.
Grijs wil groener worden
Ook Lage Weide heeft steeds meer te maken met nadelige gevolgen van klimaatverandering, zoals langdurige regenval of aanhoudende hitte en droogte. In hete zomers kan het op Lage Weide 10 graden warmer zijn dan de omgeving. Parkmanager Roeland Tameling: “De afgelopen jaren groeide er, wat klimaat en duurzaamheid betreft, een bewustwording bij de ondernemers op Lage Weide. Dat resulteerde na veel onderlinge afstemming in de Green Deal, die begin dit jaar ondertekend is door ondernemers en overheden. Een omvangrijk plan met vier duurzame thema’s.”
Parkmanagement Lage Weide
Parkmanagement Lage Weide is een uitvoeringsorganisatie van de Industrievereniging Lage Weide (ILW). De ILW bestaat sinds 1966. Het parkmanagement houdt zich bezig met de kwaliteit van het bedrijventerrein. Zij werken aan projecten op het gebied van onder andere arbeidsmarkt, duurzaamheid en bereikbaarheid en onderhouden contacten met overheid en onderwijs.
Green Deal
In de Green Deal werken ondernemers van Lage Weide samen met partners als gemeente Utrecht, provincie Utrecht, het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, EnergieCollectief Utrechtse Bedrijven en anderen. De deal heeft vier hoofddoelen:
- Energietransitie
- Duurzame mobiliteit
- Klimaatadaptatie
- Circulaire economie
Parkmanagement Lage Weide neemt het voortouw in de acties die aan deze doelen gekoppeld zijn. Roeland: “De vier doelen staan op volgorde van moeilijkheidsgraad en tijd die het gaat kosten. Het verduurzamen van een terrein als dit is sowieso een langetermijnplan. Natuurlijk zijn er quick wins, maar grotere aanpassingen gaan geleidelijk. Neem klimaatadaptatie: als een bedrijf iets aan zijn pand wil vervangen, moedigen wij de duurzame keuze aan. Dat soort dingen gaan stukje bij beetje, vaak bij de volgende renovatie. En het laatste punt, circulaire economie; dat betekent voor sommige organisaties dat ze hun hele businessmodel moeten omgooien.”
Een greep uit de ambities in de Green Deal
• 25 procent van de gebruikte energie zelf duurzaam opwekken in 2025 en 50 procent in 2030 door alle geschikte daken op het terrein te benutten voor de opwek van zonne-energie maar ook te kijken naar het aardgasvrij maken van gebouwen. (energietransitie)
• In 2025 zijn 4.000 dagelijkse autoritten van en naar Lage Weide en De Wetering-Haarrijn vervangen door duurzame vormen van mobiliteit (Fietsen of OV) t.o.v. 2021. (duurzame mobiliteit)
• Verhoging van de biodiversiteit: 10% meer flora & faunameldingen in 2025 en 20% meer in 2030 t.o.v. 2021; 10 % Toename soortgroepen in 2025 en 20% meer in 2030 t.o.v. 2021; 10% Toename soorten in 2025 en 20% meer in 2030 t.o.v. 2021. (klimaatadaptatie)
• Het realiseren van minimaal drie pilots voor de verkenning en ontwikkeling van circulaire economie. (circulaire economie)
Dat klinkt als een enorme uitdaging?
“Jazeker. Daarom vind ik dit werk juist zo leuk” zegt Roeland enthousiast. “Op Lage Weide zitten 200 vastgoedeigenaren, een deel daarvan is zowel eigenaar als gebruiker. Er zijn daarnaast ook veel huurders. In totaal gaat het om 800 bedrijven met 18.000 medewerkers. Lage Weide is zo groot dat het zijn eigen wijken heeft.” Sommige bedrijven zijn onderdeel van een grote internationale organisatie, ook daar moet je rekening mee houden bij afspraken op het gebied van duurzaamheid. Al met al, omvangrijk. “De grootte van Lage Weide heeft ook een voordeel: je kunt groots uitpakken, impact maken, een voorbeeld zijn.”
Zijn er voorbeelden van ondernemers die aan kop lopen wat betreft de Green Deal?
Roeland wijst op de website: “Dit zijn onze ambassadeurs.” We herkennen in de lijst direct twee grote bedrijven die met grondstoffen werken. “Verduurzamen betekent vooral: gewoon ergens beginnen. En dat doen we hier. We noemen het ook wel de acupunctuurstrategie. Het zijn grotere en kleinere speldenprikjes, maar de kaart wordt wel steeds voller.”
Zijn er concrete voorbeelden van die speldenprikjes?
“Ten eerste is het tof dat we überhaupt deze gedeelde visie hebben ontwikkeld – een aantal jaar geleden had dit niet gekund. De bewustwording groeit echt. Ten tweede een concreet voorbeeld van een actie: veel mensen die op het terrein werken wonen in de buurt, maar kwamen met de auto. Toen we besloten fietsen echt te willen promoten hebben we het groot aangepakt en tijdelijk gratis leenfietsen aangeboden. Die beslissing ging bijna aan zijn succes ten onder: ze waren niet aan te slepen. Helaas kunnen we het niet blijvend gratis houden, maar wel met korting.” Het verhaal van de deelfietsen bleek ook buiten Lage Weide de aandacht te trekken, bij industriegebieden in andere steden.
“We hebben ook gewoon eens een keer 100 bomen gekocht en aan bedrijven gegeven. Wie wil er een boom op het terrein? Ze waren zo weg. En dan zijn er nog de energiehubs…” Energiehubs? “Bedrijven delen dan samen hun energie(productie). Dat is best ingewikkeld, je moet de mogelijkheden per specifieke situatie goed bekijken. Maar als je het op een aantal plekken voor elkaar krijgt, levert het een besparing op. We zijn gestart met een pilot rond een bedrijf dat via zonnepanelen veel stroom opwekt en grote vrieshuizen heeft. De stroom en temperatuur van dit bedrijf kunnen flexibel worden ingezet, waardoor er ruimte komt voor andere bedrijven om binnen die hub stroom af te nemen. Daarnaast werken we met de gemeente Utrecht en anderen aan een bredere aanpak van energiegebruik.”
Waar komt het geld vandaan om dit soort acties te ondernemen?
“De basis is het ondernemersfonds van het bedrijvenpark zelf. Daarnaast vragen we subsidies aan bij onder andere de provincie en gemeente en ontvangen we bijdragen van organisaties buiten Lage Weide. De gemeente heeft bijvoorbeeld subsidie toegekend voor een zelfvoorzienend tankstation voor groene waterstof. Die wordt binnenkort in gebruik genomen.”
Met elkaar in gesprek blijven
We vragen Roeland of het industrieterrein een imagoprobleem heeft. “Nou, niet bij ondernemers”, zegt hij direct. “Ruimte op Lage Weide is bij hen momenteel juist erg in trek. Lage Weide zit al decennia op deze plek met overwegend zware industrie. Het is de machinekamer van onze stad. Er is een tijdje meer leegstand geweest, maar dat is nu niet meer.”
Hoe zit het met mensen die dicht bij het industriegebied wonen?
“Inwoners van Utrecht in het algemeen zien het terrein vaker als groot, grijs en wat verouderd. Het is weinig sexy; het biedt veel werkgelegenheid, maar is natuurlijk niet zo charmant als onze binnenstad. Gaandeweg verandert de industrie, het gebied. Nu is de stad om ons heen gegroeid en maken we samen veranderingen door. We moeten het samen doen: geven en nemen. Met elkaar in gesprek blijven, zowel binnen Lage Weide als eromheen. Ons gezamenlijke doel is het grotere geheel, duurzaamheid op langere termijn. Lage Weide en de gevestigde ondernemers zijn niet enkel bezig met hun eigen belang – dat was vroeger wel meer het geval. Bedrijvigheid is niet alles waar het om draait. Het is niet alleen geld verdienen. Ondernemers willen meer dan ooit bijdragen aan gezond stedelijk leven. En verantwoordelijkheid nemen, aan hun kleinkinderen kunnen vertellen wat hun bijdrage was.”
“De beste uitvinding sinds slagroom”
Roeland werkt gedreven aan verduurzaming van dit gebied. “Het is leuk werk omdat het ingewikkeld is. Lage Weide is een walhalla: er gebeuren zulke gave dingen. Dan kom ik langs bij een bedrijf dat een bijzondere duurzame innovatie heeft ontwikkeld en dan zeggen ze heel nuchter ‘Tsja, we hebben iets nieuws geprobeerd’. En ik heb het geluk dat ik bij al deze bedrijven langs mag.”
Als voorbeeld noemt Roeland het WK Olivijnstampen: de overtreffende trap van het beter bekende NK tegelwippen, volgens het parkmanagement. “Olivijn is een halfverharding die CO2 uit de lucht haalt en omzet. Daarmee wordt de lucht schoner. Op parkeerplaatsen kun je asfalt vervangen door olivijn en zo ook op een slimme manier water opvangen. Het plan is om een WK Olivijnstampen te organiseren waarbij we op diverse parkeerplaatsen op Lage Weide olivijn strooien en aanstampen. De initiatiefnemers willen daar ook meteen vogelkastjes en insectenhotels ophangen, zodat de natuur meeprofiteert van de plaatselijk schonere lucht. Mijn collega Mike Geijtenbeek (ondernemer en portefeuillehouder Duurzaam in het ILW-bestuur, red.) noemt olivijn ‘de beste uitvinding sinds slagroom”. Naar verwachting gaat het WK plaatsvinden in de lente van 2025. Voorafgaand is er nog de actie ‘hagen voor hekken’, waarbij zoveel mogelijk hekken op het terrein worden vervangen door een groene haag.
“Het hoeft niet móói, maar gezond, duurzaam en veilig.”
“Wat we uiteindelijk graag willen? Een vitaal, gezond, toekomstbestendig bedrijventerrein. Ook veiligheid speelt mee. Als we willen dat mensen op de fiets komen, moet het veilig zijn om hier te fietsen. Daarom hebben we onveilige verkeerssituaties in Lage Weide in kaart gebracht. Een plek als het fietspad over de Demkabrug is verouderd en gevaarlijk en moet worden aangepakt. Ook gaat er al een tijdje geld naar toezicht en camera’s op het terrein. Is dat wel nodig, vraagt men soms, want het is er toch veilig? En dan zeg ik: ja, daarom misschien juist!”
Roeland sluit af: “We verduurzamen Lage Weide sámen. Dus lees je over ons plan en heb je suggesties of ideeën over de impact van Lage Weide op gezond stedelijk leven? Je bent altijd welkom om mee te kijken en mee te denken.”
Milieucentrum Utrecht keert graag een keer terug naar Lage Weide om te zien welke duurzame veranderingen het industrieterrein heeft doorgemaakt.
Tekst: Mirjam
Afbeeldingen: Mirjam, lageweide.nl
Bronnen: Wikipedia, lageweide.nl
Duurzamer030 op bezoek bij de Biltse Boer