Kerst: wonderschone takken?

Oh denneboom, wat zijn je takken wonderschoon… Ja, maar hoe schoon zijn die takken eigenlijk? Vanaf vandaag halen we weer massaal kerstbomen in huis en we staan weer voor de keuze: wordt het een echte naar dennen geurende boom of een kunstboom? En hoe duurzaam kunnen we dat doen?

🎄 Een update voor het jaar 2024 is hier te vinden.

Allereerst: volgens de Vereniging Nederlandse Kerstbomenkwekers (VNK) kopen Nederlanders elk jaar tussen de 2,5 en 3 miljoen bomen. Hoeveel daarvan er duurzaam zijn, kan voorzitter Gerard Krol van de VNK niet zeggen. De VNK houdt er geen gegevens van bij.

Over het algemeen zijn de verkochte kerstbomen niet heel schadelijk voor natuur en milieu, stelt hij wel. “Voor wat behoud van biodiversiteit betreft valt er bij kerstbomen niet zo veel te halen. We gebruiken bij de kweek weinig bestrijdingsmiddelen.”

Keurmerk kerstboom

Of een echte boom minder schadelijk is voor het milieu dan een kunstkerstboom, of juist omgekeerd, is moeilijk vast te stellen, zegt ook milieuorganisatie Milieu Centraal. De milieugevolgen voor de twee typen bomen laten zich moeilijk vergelijken. De organisatie stelt wel dat lang doen met een boom en letten op de verlichting altijd een goed idee is.

Ook is het belangrijk om een boom uit Nederland te nemen. Veel kerstbomen komen uit Duitsland of Denemarken. Het vervoer naar Nederland alleen al veroorzaakt veel (onnodige) CO2-uitstoot.

Milieu Centraal schrijft op zijn website dat er ook bomen bestaan met een milieukeurmerk. Ze hebben het Europese keurmerk voor ‘biologisch’ (het groene blaadje) of Planet Proof (voorheen Milieukeur). Gekeurmerkte bomen zijn echter beperkt verkrijgbaar via enkele tuincentra en een kweker, aldus Milieu Centraal.

Afhalen

Wie een zo duurzaam mogelijk gekweekte boom wil, kan bijvoorbeeld terecht bij duurzame-kerstbomen.nl in Achterveld. De bomen hier hebben geen officieel bio-keurmerk volgens de website, ze worden wel zo milieuvriendelijk gekweekt, dus zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest.

Milieubelastend naar Achterveld rijden om een boom te halen hoeft niet. Via de website kan je een boom bestellen. Die kun je vervolgens ophalen bij een afhaalpunt in de buurt.

Utrecht-stad kent de volgende afhaalpunten voor duurzame bomen:
🎄 Kanaal030
🎄 Hof van Cartesius
🎄 Steck

Met de aanschaf van een boom via zo’n uitgiftepunt steun je ook dat punt zelf, zoals bijvoorbeeld de groene initiatieven van het Hof van Cartesius of culturele buurtactiviteiten en de vegetarische keuken van Kanaal30.

Na de feestdagen kun je de bomen van duurzame-kerstbomen.nl ook weer inleveren bij de afhaalpunten. Ze worden daarna weer teruggeplant in de natuur, in plaats van dat ze worden verbrand of bij het afval belanden. Het bij het afhalen betaalde statiegeld voor de boom krijg je bij inlevering weer terug.

Adopteer een boom

Miljoenen kerstbomen verdwijnen elk jaar in de verbrandingsoven. Niet nodig, vindt AdopteerEenKerstboom. Je kunt een kerstboom huren die in januari weer wordt terug geplant. Zo gaat een kerstboom meerdere jaren mee. De bomen zijn bovendien allemaal zo veel mogelijk biologisch gekweekt.

Elke boom heeft een uniek nummer. Door jouw boom met dit nummer te registreren, kun je volgend jaar je eigen boom opnieuw adopteren. Zo krijgt je kerstboom een eigen ‘thuis’. Wil je ook een adoptieboom? Ga dan naar het uitgiftepunt in jouw buurt en zoek een exemplaar uit naar eigen wens en smaak.

Dicht bij huis

Wat voor boom je ook kiest, echt of kunst, ga in elk geval voor een boom van Nederlandse bodem. Voor alle typen – kunst of echt – geldt: haal de boom ook dicht bij huis, anders gaat de milieubesparing verloren door het autoritje.

Met name het autoritje om de boom op te halen (en eventueel weer terug te brengen) is het meest vervuilend, berekende Milieu Centraal. Als je meer dan 10 kilometer (enkele reis, zo’n 25 kilometer heen en weer) rijdt om je echte kerstboom op te halen, dan heeft die rit al meer impact op het klimaat dan de kweek, het transport en het wegdoen van de kerstboom zelf. Dit geldt ook voor kunstkerstbomen.

Kerstlichtjes

Wat ook geldt: hoe langer je met de boom doet, hoe beter dit voor het milieu is. Herplant een echte boom na de feestdagen en gebruik een kunstkerstboom meerdere jaren.

En voor de verlichting geldt: gebruik led-lampjes in de boom: deze zijn het goedkoopst in energieverbruik en hebben de minste milieubelasting. Verder: gebruik geen engelenhaar en spuit je boom niet vol met kunstsneeuw.

Milieu Centraal heeft uitgebreid onderzoek gedaan voor hulp bij het kiezen van een kerstboom. Een aantal tips:

🎄 Haal je boom dicht bij huis.
🎄 Huur of adopteer een levende kerstboom. Je neemt dan tegen betaling van huur of statiegeld een boom in huis en levert hem na de feestdagen weer in.
🎄 Wil je een echte kerstboom en die later in de tuin planten, kies er dan een met een grote kluit in een pot, en geef veel water. Indien in de buurt beschikbaar, kies dan een kerstboom die milieuvriendelijk geteeld is.
🎄 Ga je voor een kunstkerstboom, kies er dan een die lang meegaat of koop een tweedehands exemplaar.
🎄 Lever afgedankte bomen in bij de gemeente.

Maak je eigen boom

Voor de knutselaars onder ons: maak je eigen boom, van je favoriete materiaal. Bijvoorbeeld van resthout. Zo’n boom gaat jaren mee en je kunt hem naar eigen smaak verven en versieren. Maar je kan ook een boom op de muur maken met washi tape (decoratief plakband). Of teken met krijtstift of ander materiaal een boom op het raam. Meer tips kan je vinden bij Milieudefensie.

Boom in een pot

Oké. We hebben wat dingen voor je uitgezocht. Aan jou de keuze voor welk soort boom je gaat. Wees er in elk geval snel bij. De laatste jaren kozen steeds meer mensen milieuvriendelijk en waren duurzame bomen snel uitverkocht.

Mocht je toch achter het net vissen, dan kun je natuurlijk ook voor een wat minder duurzame boom kiezen. In de stad kun je bij een aantal adressen naast gekapte kerstbomen ook bomen in een pot kopen.

Je kan bijvoorbeeld terecht bij Jopie’s Bloemenhuis op de hoek van de Kanaalstraat en de J.P. Coenstraat, bij de voormalige Antoniuskerk (tegenwoordig: Stadsklooster) in Lombok. Volgens de website is de kerstboom die in een pot wordt verkocht, in Nederland gekweekt.

De beste boom-optie? Dat is natuurlijk helemáál geen boom. Maar dat is ook weer zo saai, niet? Hoe dan ook: denk even na voordat je een kerstboom aanschaft!

En na de feestdagen?

En dan is de kerst alweer voorbij. Hopelijk heb je voor een duurzame kerstboom gekozen. Maar als je voor een gekapte kerstboom gaat, wat doe je dan met je boom?

Afgedankte (kunst)kerstbomen leveren in afvalverwerking nauwelijks milieuvervuiling op. Bij verbranding van kerstbomen op straat ontstaat wel luchtvervuiling. Steek dus vooral geen bomen in de fik, ook niet bij oud en nieuw.

De gemeente Utrecht haalt ze op. De bomen worden vervolgens verwerkt tot compost.

Tot slot: het hele team van Milieucentrum Utrecht wenst u een fijne kerst.