De BijenAkker

Bloemen met een kleine Ecologische Voetafdruk en zonder gif.

Op zoek naar duurzame bloemen? De ANWB-fietsroute leid je via een klein stukje Jaagpad aan de Kromme Rijn naar een verborgen tuin met vergeten groente en bloemenakkers. Akkers voor bijen en boeketten: de BijenAkker in Odijk. Je kunt er zelf je koffie zetten, of een sapje inschenken, rusten, kijken naar je kinderen in het speeltoestel of een handje meehelpen na afspraak.

Henk van Berkel (62) is een imker en sinds 2005 actief bezig met het creëren en in standhouden van een ecosysteem in een oude pruimenboomgaard aan de Odijkse Rijnseweg. ‘Als je je focust op maar één ding, mis je waar het omgaat: de samenhang in het systeem. In een ecosysteem zitten zoveel lagen, ik wil dat de mensen zich daar meer bewust van worden.’

Geen bos gif geven

‘Bloemen kopen is een emotionele zaak,’ vindt Henk. ‘Soms is dit het laatste wat je voor iemand kunt doen, een laatste afscheid. Maar vaker geef je bloemen cadeau omdat je iemand het beste wil wensen, het is een mooi gebaar, een bedankje of omdat je iemand superaardig vindt. Je wilt je geliefde toch niet een bos gif geven? Daar heb je als consument iets over te zeggen. Je hoeft de bloemen die niet uit de buurt komen, of bespoten zijn, niet te kopen.’

‘De aandacht voor perfectie is doorgeslagen,’ meent Henk. ‘Tegenwoordig mag er geen vlekje meer op een bloem of blad zitten. Ook is er de vraag naar steeds grotere bloemen. En naar bloemen die niet in het seizoen thuishoren; zoals rozen met de kerst en Valentijnsdag. En kerstrozen, dat zijn helemaal geen plantjes die tijdens de kerst bloeien. Hierdoor wordt er door de commerciële kweker enorm geselecteerd op het formaat en kleur van de bloemen, en door al dat soort ‘geselecteer’ wordt de bandbreedte van de genen beperkter en treden er sneller ziektes op. De soort wordt hierdoor kwetsbaarder.’

‘De consument zou zich moeten afvragen of ze eigenlijk wel perfecte bloemen willen geven. Het hoort erbij dat een blaadje na een gegeven tijd verkleurt en afvalt. Je hoeft dan niet meteen de hele bos bloemen in de vaas weg te gooien, je kunt het ook gewoon zo laten. Er zit schoonheid in verval.’

Een doorsnee bloemenwinkel bekommert zich vaak niet zo over de grootte van de Ecologische Voetafdruk(1). De bloemen zijn veelal snel opgekweekt in kassen, aangevlogen en met gif bespoten. Niet duurzaam, maar wel efficiënt. Voor de BijenAkker is het daarom belangrijk dat de snijbloemen die er groeien voor de verkoop aan de bloembinder van een ander assortiment zijn dan die in de doorsnee bloemenwinkel worden aangeboden.

In de Pluktuin

Voor wie wat meer wil weten over bloemen plukken met succes, geeft de BijenAkker workshops. Want dat luistert nauw, er mag niet te vroeg geplukt worden, dan gaan de kopjes hangen, en niet te laat, want dan zijn ze uitgebloeid. De bloemen moeten sterk zijn en ongeveer een week houdbaar. ‘En snij bloemen af, niet knippen,’ tipt Henk. ‘De sapstroom van een stengel wordt dichtgeknepen door de schaar.’ Gewapend met de juiste kennis mag je, volgend jaar, met een Knipkaart in de Pluktuin je eigen bloemenbos samenstellen.

De BijenAkker bestaat uit een flink gebied, zo’n vier voetbalvelden groot. Iets meer dan twee hectare met daarin bloemen, heemplanten, groente, fruit, hop, insectenhotel, egel- en slangenberm en een paddenpoel. De BijenAkker ontleent zijn naam aan het echtpaar dat de boel bestiert. Henk houdt van bijen en zijn vrouw Maaike (68), van de twee altijd al de bloemenkweker, heeft in haar jeugd gewoond in een huis genaamd “de Akker “. Vandaar de BijenAkker.

Samen met zijn vrouw levert Henk seizoensgebonden snijbloemen aan een aantal vaste afnemers. Dit zijn vooral bloembinders in en rondom Utrecht die leveren op bestelling. Doordat hun klanten een abonnement hebben weten de binders precies welke wekelijkse aantallen bloemen zij nodig hebben. Sommige particulieren kopen hun bloemen direct bij de BijenAkker. Dat kan ook.

Het bloemenseizoen kent drie verschillende types: vaste planten, twee-tot-driejarigen en eenjarigen. De twee-tot-driejarigen vormen in eerste jaar bijvoorbeeld een rozet of een dikke penwortel om pas een volgend jaar bloemen te krijgen. De zaadjes van eenjarigen worden veelal vroeg in het jaar in de beschermende omgeving van een kas voorgetrokken en na IJsheiligen (half mei) in de grond uitgezet. Zij bloeien dan ongeveer in de zomermaand augustus.

Toortsen met citroengele bloemen

In de Heemtuin is de grond van oudsher wat schraler. Daardoor groeit er minder van hetzelfde, en dat is goed, zegt Henk. Want hoe meer verscheidenheid aan soorten, des te meer overlevingskansen. Je vindt er bloemen en planten zoals Toortsen met citroengele bloemen en zilvergrijze bladeren, een tweejarige winterharde plant die oorspronkelijk thuishoort in deze streek.

De man achter de BijenAkker is een man met een missie. Om mensen zoveel mogelijk kennis te laten met de vele lagen in het ecosysteem en de samenhang tussen eetbare bloemen en groenten heeft hij een Smaakmuseum opgezet. Een groentetuin met daarin vergeten groenten én vergeten smaken. Mensen kunnen er in rondlopen en proeven. Zoals van de Utrechtse Hoornzaad. Met hulp van de Zaadbank van de Universiteit van Wageningen teelt Henk deze Utrechtse oerwortel, een voorvader van onze bekende peen. Door het verbouwen en eten van deze oranje groente kon de Nederlandse burger tijdens de 80-jarige oorlog een opstandig signaal afgegeven.

Meer info op de website van de BijenAkker.

Meer over biologisch tuinieren in de Milieuwijzer.

(1) Ecologische Voetafdruk wil zeggen: de ruimte die we per persoon innemen op aarde. Deze ruimte wordt berekend op basis van jouw levensstijl. Alles wat je consumeert kost namelijk ruimte.