Met de inzet van subsidies, onderzoeken en projecten lijkt er nu eindelijk beweging te komen in de verduurzaming van woningen en gebouwen in Utrecht. Dat is hard nodig, want in 2040 moeten alle 150 duizend woningen klimaatneutraal zijn. Wat wordt er in Utrecht gedaan om de doelstelling te halen, en hoe kunnen we daarbij helpen?
Hoge raad
Met het klimaatakkoord van de Nederlandse regering is besloten dat vanaf 2030 de uitstoot 49 procent lager moet zijn dan in 1990. Onderdeel hiervan is het verduurzamen van 1,5 miljoen woningen en gebouwen tussen 2022 en 2030. Dat is een enorme opgave. En – zoals dat gaat bij enorme opgaven – die zijn verleidelijk om voor je uit te schuiven.
Zo ook bij de Nederlandse regering. Die deed de afgelopen jaren te weinig. Dat oordeelde de Hoge Raad, in een rechtszaak aangespannen door stichting Urgenda. De overheid moet nu zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen eind 2020 ten minste 25 procent lager is dan in 1990.
2000 woningen per dag
Woningen en gebouwen moeten ‘klimaatneutraal’. Dit wil zeggen dat in een gebouw meer energie wordt opgewekt als dat er wordt verbruikt en dat de gasaansluiting verdwijnt. Dit kan bijvoorbeeld door beter te isoleren, het plaatsen van zonnepanelen en groene daken, koken op inductie en gebruik van nieuwe warmtebronnen, zoals warmtepompen en infraroodpanelen.
In een interview van het AD uit 2018 verwoord hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid Jan Rotmans duidelijk hoeveel sneller het nog moet: “De komende decennia moeten zeven miljoen woningen van het gas af. Laten we ons 20 jaar de tijd gunnen. Als we dat willen halen, moeten we 2000 woningen per dag ombouwen. Weet je hoeveel we er de afgelopen vijf jaar hebben gedaan? 2000. Dus wat we in vijf jaar hebben bereikt, moet vanaf nu elke dag gaan gebeuren. Het zou een mirakel zijn als we dat in 20 jaar voor elkaar krijgen.”
Draagvlak
Gemeenten en Provinciale Staten spelen een leidende rol in de verduurzaming van woningen. Deze bepalen en regelen veel, in samenwerking met bewoners en bedrijven. In Utrecht lopen momenteel meerdere projecten en subsidies. Deze zes ontwikkelingen haalden recentelijk het nieuws:
• Er is een subsidie beschikbaar gekomen van €1,15 miljoen die huiseigenaren helpt hun huis te verduurzamen. Bewoners krijgen dan een vergoeding voor de kosten van de begeleiding bij het uitvoeren van energiemaatregelen aan hun huis.
• Gemeente Utrecht liet onderzoeken dat alle 117 Utrechtse basisscholen binnen twintig jaar aardgasvrij kunnen zijn. Het uitvoeren ervan zou €34 miljoen kosten, waarvan driekwart voor rekening van de gemeente.
• Aan de zuidkant van gemeente Utrecht en Nieuwegein wordt gezocht naar een geschikte locatie voor aardwarmtewinning. Plan is om in 2020 een proefboring te doen.
• De vijf grootste woningbouwcorporaties kondigen aan om samen met de gemeente dit jaar minimaal 1400 huishoudens te voorzien van energie via zonnepanelen.
• De Utrechtse waterzuiveringsinstallatie wordt omgebouwd tot de grootste warmtepomp, die mogelijk tienduizend woningen van gasloze stadswarmte gaat voorzien.
• Provincie Utrecht trekt tussen 2020 en 2023 in totaal €27 miljoen uit voor duurzame energie en woningen.
Op verschillende plekken komt dus geld en techniek vrij. “Geld helpt natuurlijk altijd,” vertelt Anke van Hal, professor duurzame bouw aan de Nyenrode Business Universiteit. “Maar heb niet de illusie dat je het daarmee redt.” Volgens Van Hal zijn gedrag en emoties van bewoners een belangrijke succesfactor. “Het advies aan gemeenten, corporaties, en eigenlijk aan alle betrokkenen luidt: investeer tijd om samenwerkingspartners te leren kennen, open het gesprek aan te gaan met bewoners en werk te maken van quick wins om vertrouwen en draagvlak te winnen.”
Door de haast om de beleidsdoelen te halen, wordt deze stap nog weleens vergeten. En dat kan later in het proces voor weerstand zorgen bij bewoners. Van Hal: “Door in het begin van het proces tijd te besteden aan dat wat de bewoners bezighoudt, en dus gevoelsmatig misschien het proces te vertragen, wordt het mogelijk om later tempo te maken omdat er betrokkenheid en enthousiasme onder bewoners is ontstaan. We moeten dus vertragen om te kunnen versnellen.”
Zelf aan de slag
Bevlogen bewoners met daadkracht kunnen de transitie flink versnellen. Daarvoor hoeft niet te worden gewacht op initiatieven en projecten van de gemeente. Anne-Jo Visser is manager energietransitie bij gemeente Utrecht en adviseert: “Elke Utrechter kan als de kookplaat kapot gaat, of wanneer er een nieuwe keuken aangeschaft wordt overstappen op elektrisch koken. Ook kan iedereen aan de slag om de energievraag terug te brengen door goed te isoleren.”
Voor bewoners die een woning huren zijn sommige investeringen niet aantrekkelijk of zelfs onmogelijk. “Hiervoor maken wij bij de gemeente afspraken met corporaties over verduurzaming van hun vastgoed,” zegt Visser. “Daarnaast bieden we samen met de corporaties een energiebox aan huurders. Die box zet in op besparing van energie in het gebruik van de woning.”
Iedereen zal dus aan de slag moeten om energieneutraal wonen mogelijk te maken. Ben jij al warm geworden? Onderzoek welke maatregelen het beste passen bij jouw woning.
Energie ambassadeurs hebben hun eigen huis verduurzaamd en geven advies
Huurders kunnen bij de gemeente gratis energieadvies en een energiebox aanvragen
Bekijk welke subsidies er in Utrecht beschikbaar zijn voor een duurzamere woning
Bereken of jouw dak geschikt is voor zonnepanelen
Heb je een idee waarmee de hele buurt, wijk of stad groener of duurzamer wordt? Vraag een initiatievenfonds aan
Tekst: Collin Molenaar
Foto: Milieuwijzer
Meer over duurzame energie opwekken in de Milieuwijzer
Groene Maandag 30 maart